Πότέ δε σε είχα αγαπήσει τόσο πολύ
Ποτέ δε σε είχα αγαπήσει τόσο πολύ,
όπως εκείνο το δέιλι που σε άφησα
με κατάπιε το βαθυγάλαζο δάσος,
ψυχή μου,
που πάνω του, στα δυτικά,
κρέμονταν κιόλας
χλωμά τα άστρα.
Γέλασα αρκετά,
καρδιά μου,
γιατί συγκρούστηκα παίζοντας
με το σκυθρωπό πεπρωμένο
την ίδια ώρα
μέσα στο γαλανό δείλι του δάσους
αργοσβήναν κιόλας πίσω μου τα πρόσωπα.
Εκείνο το μοναδικό σούρουπο
όλα ήταν τόσο γλυκά
όσο δεν ήταν ποτέ ξανά να γίνουν
αλλά αυτό που μου απόμεινε είναι
μόνο πουλιά μεγάλα
που το δείλι
πετούν πεινασμένα στον
σκοτεινιασμένο ουρανό
«Πώς ήταν»
«Η πίκρα σου ήταν και πίκρα μου
η πίκρα μου ήταν και δική σου
μ' εμέ όταν δεν είχες μια χαρά
δεν είχα ούτ' εγώ μαζί σου»
Άκουσα πως τίποτα δε θέλετε να μάθετε
Άκουσα πως τίποτα δε θέλετε να μάθετε.
Απ' αυτό βγάζω το συμπέρασμα πως είσαστε εκατομμυριούχοι.
Το μέλλον σας είναι σιγουρεμένο - το βλέπετε
μπροστά σας σ' άπλετο φως. Φρόντισαν
οι γονείς σας για να μη σκοντάψουνε τα πόδια σας
σε πέτρα. Γι' αυτό τίποτα δε χρειάζεται
να μάθεις. Έτσι όπως είσαι
εσύ μπορείς να μείνεις.
Κι έτσι κι υπάρχουνε ακόμα δυσκολίες, μιας κι οι καιροί
όπως έχω ακούσει είναι ανασφαλείς,
τους ηγέτες σου έχεις, που σου λένε ακριβώς
τι έχεις να κάνεις για να πας καλά.
Έχουνε μαθητέψει πλάι σε κείνους
που ξέρουν τις αλήθειες που ισχύουνε
για όλους τους καιρούς
μα και τις συνταγές που πάντα βοηθάνε.
Μιας και για σένα γίνονται τόσο πολλά
δε χρειάζεται ούτε δαχτυλάκι να κουνήσεις.
Βέβαια, αν τα πράματα ήταν διαφορετικά
Η μάθηση θα 'τανε υποχρέωσή σου.
Εγκώμιο στη μάθηση
Μάθαινε και τ' απλούστερα! Γι' αυτούς
που ο καιρός τους ήρθε
ποτέ δεν είναι πολύ αργά!
Μάθαινε το αβγ, δε σε φτάνει, μα συ
να το μαθαίνεις! Μη σου κακοφανεί!
Ξεκίνα! Πρέπει όλα να τα ξέρεις!
Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία.
Μάθαινε, άνθρωπε στο άσυλο!
Μάθαινε, άνθρωπε στη φυλακή!
Μάθαινε, γυναίκα στην κουζίνα!
Μάθαινε, εξηντάχρονε!
Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία.
Ψάξε για σχολείο, άστεγε!
Προμηθεύσου γνώση, παγωμένε!
Πεινασμένε, άρπαξε το βιβλίο: είν' ένα όπλο.
Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία.
Μην ντρέπεσαι να ρωτήσεις, Σύντροφε!
Μην αφεθείς να πείθεσαι
μάθε να βλέπεις συ ο ίδιος!
Ό,τι δεν ξέρεις ο ίδιος
καθόλου δεν το ξέρεις.
Έλεγξε το λογαριασμό
εσύ Θα τον πληρώσεις.
Ψάξε με τα δάχτυλα κάθε σημάδι
Ρώτα: πώς βρέθηκε αυτό εδώ.
Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία.
Να καταπολεμάτε το πρωτόγονο
1
Λένε πολλοί ότι η εποχή είναι παλιά
αλλά εγώ πάντα ήξερα ότι είναι καινούρια
δεν ξεπετιούνται από τη γη μόνα τους
τα σπίτια που είναι ψηλά σαν τα βουνά
Τρέχουν πολλοί κάθε χρόνο στις πόλεις λες και
τους περιμένει κάτι σπουδαίο
και στις γελαστές ηπείρους.
Λένε παντού: Η μεγάλη και φοβερή θάλασσα
δεν είναι παρά λίγο νερό
Πρώτος εγώ πετώ πάνω από τον Ατλαντικό
αλλά είμαι σίγουρος ότι αύριο κιόλας
θα γελάτε με αυτή την πτήση
2
Κι όμως αυτή είναι η μάχη
ενάντίον του πρωτόγονου
και μια προσπάθεια για να γίνει
καλύτερος ο πλανήτης
όμοια με τη διαλεκτική οικονομία
που θέλει ν' αλλάξει τον κόσμο συθέμελα
αφήστε μας λοιπόν να καταπολεμήσουμε
τη φύση για να γίνουμε κι ίδιοι φυσικοί
εμείς και η μέθοδός μας
δεν ακολουθούμε ακόμη τη φύση
είμαστε ακόμη πρωτόγονοι.
Τα ατμόπλοια αντικατέστησαν τα ιστιοφόρα
που κι εκείνα είχαν αφήσει πίσω τα πλοία
με τα κουπιά.
Εγώ πετώ αφήνοντα πίσω τα ατμόπλοια
πολεμώντας ενάντια στο πρωτόγονο.
Μπορεί το αεροπλάνο μου να είναι αδύνατο και να τρέμει
και οι συσκευές μου να είναι γεμάτες ατέλειες
μα είναι καλύτερα απ' όλα όσα υπήρξαν ως τώρα,
και καθώς πετώ αγωνίζομαι ενάντια στο αεροπλάνο μου κι ενάντια
στο πρωτόγονο.
3
Πολεμώ έτσι κι ενάντια στη φύση
και ενάντια στον εαυτό μου
ό,τι κι αν είμαι και σε όσες κουταμάρες κι αν πιστεύω
όταν πετώ είμαι
αληθινός θεός
για δέκα χιλιάδες χρόνια
εκεί που σκοτινιάζουν τα νερά
φτάνοντας ως τα ουράνια
ανάμεσα στο φως και το λυκόφως
γεννιόταν ανεμπόδιστα ο θεός.
Το ίδιο πάνω από τις οροσειρές, εκεί από όπου
έρχεται ο πάγος
ρύθμιζαν τον θεό όπως ήθελαν
εκείνοι που διακατέχονταν από αμάθεια
χωρίς να μπορούν να καθοδηγούν, και όμοια
στην έρημο εμφανίζοταν εκείνος μέσα στην
ανεμοθύελλα, και στις πόλεις, τον έπλαθε η αταξία των
ανθρώπινων τάξεων που εξαιτίας της
υπάρχουν στον κόσμο
δύο κατηγορίες ανθρώπων:
οι εκμεταλλευτές και οι αμαθείς
αλλά αυτά τα καταργεί η επανάσταση.
Αν φτιάχνετε δρόμους να διασχίζουν
τις οροσειρές, θα χαθεί η αταξία.
Τα ποτάμια τη διώχνουν από την έρημο και
το φως δείχνει κενό και αμέσως την κάνει πέρα.
4
Γι' αυτό, μην αργείτε, κατατροπώστε κι εσείς
το πρωτόγονο
στον αφανισμό του Υπερπέραν και
στο διωγμό όλων των θεών όπου και αν παρουσιάζονται κάθε φορά.
Γκρεμίζεται κάτω απ' τα πιο δυνατά μικροσκόπια
οι τελιοποιημένες συσκευές το διώχνουν
από τον αέρα.
Και η κάθαρση των πόλεων
η απάρνηση της φτώχειας
το εξαφανίζουν και αφού το κυνηγούν
το ξαναστέλνουν πίσω
στην πρώτη χιλιετία.
5
Γι' αυτό επικρατεί ακόμη
στις πόλεις που βελτιώθηκαν, η αταξία
που προκύπτει από την εκμετάλλευση γνώσης και είναι
σαν θεός. Αλλά οι μηχανές και οι εργάτες
θα την πολεμήσουν.
Κι εσείς πρέπει να πάρετε μέρος
στην κατατρόπωση του πρωτόγονου.
Απώλεια ενός πολύτιμου ανθρώπου
Έναν πολύτιμο άνθρωπο έχεις χάσει.
Τ' ότι έφυγε από σένα, δεν είναι απόδειξη
Ότι πολύτιμος δεν είναι. Παραδέξου το:
Έναν πολύτιμο άνθρωπο έχεις χάσει.
Έναν πολύτιμο άνθρωπο έχεις χάσει.
Έφυγε από σένα, γιατί υπηρετούσες μια καλή υπόθεση
Κι αυτός πήγε μια τιποτένια να υπηρετήσει. Παραδέξου το, όμως:
Έναν πολύτιμο άνθρωπο έχεις χάσει.
Η μάσκα του κακού
Στον τοίχο μου κρέμεται ένα γιαπωνέζικο γλυπτό
μάσκα ξύλινη ενός κακού δαίμονα,
βαμμένη με χρυσό.
Με συμπάθεια κοιτώ
τις φουσκωμένες αρτηρίες που δείχνουν
πόσο κοπιαστικό είναι να είσαι κακός.
�
Διαβάζοντας την είδηση για την αρρώστια ενός μεγάλου πολιτικού
Αν ο ανεκτίμητος άντρας ζαρώσει τα φρύδια
ταλαντεύονται δυο αυτοκρατορίες.
Αν ο ανεκτίμητος άντρας πεθάνει
η γης κοιτάζει γύρω της σαν την μάνα
που δεν έχει γάλα για το παιδί της
Αν ο ανεκτίμητος άντρας γύριζε
μια βδομάδα μετά τον θάνατό του
δεν θα΄ βρισκαν γι΄ αυτόν σ΄ ολάκερη την χώρα
ούτε την θέση ενός θυρωρού.
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ
Την πατρική μου πόλη πώς θα την ξαναβρώ;
Ακολουθώντας τα κοπάδια των βομβαρδιστικών
στο σπίτι μου γυρίζω.
Μα πού βρίσκεται; Εκεί πού ξεχωρίζουν
τα θεόρατα βουνά από καπνούς.
Είναι εκείνη
πέρα μέσα στις φλόγες.
H πατρική μου πόλη πώς θα με δεχτεί;
Πριν από μένα φτάνουν βομβαρδιστικά.
κοπάδια θανάτου σας αναγγέλλουν την επιστροφή μου.
πυρκαγιές έρχονται πριν από το γιο.
ΟΙ ΦΙΛΟΙ
Εμένα, το θεατρικό συγγραφέα,
ο πόλεμος με χώρισε από το φίλο μου το σκηνογράφο.
Οι πολιτείες πού δουλέψαμε δεν υπάρχουν πια.
Όταν διαβαίνω από πολιτείες πού υπάρχουν ακόμα
λέω κάποτε: εκείνο το γαλάζιο κομμάτι ύφασμα
ο φίλος μου θα το τοποθετούσε καλύτερα.
ΑΚΟΥΓΕ ΟΤΑΝ ΜΙΛΑΣ*
Μη λες πολύ συχνά ότι έχεις δίκιο δάσκαλε!
Άσε να το δουν κι οι μαθητές!
Μην πιέζεις πολύ την αλήθεια,
δεν το αντέχει.
Άκουγε όταν μιλάς!
ΜΗΝ ΤΟΥΣ ΡΙΧΝΕΙΣ ΟΛΟΥΣ ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΣΤΡΑΤΗΓΕ
1.
Μην τους ρίχνεις όλους στη μάχη
στρατηγέ! Άσε και μερικούς
το κρέας για να φέρουν.
Κι αν κάποιος στον ουρανό το βλέμμα υψώσει:
και τότε ακόμα
δώσε μας τη νίκη!
2.
Το βράδυ μετά τη μάχη
-όλα πια ήταν χαμένα-
για να κρατήσει τον Μεγαλέξαντρο στη ζωή
ένας στρατιώτης του ΄δειξε
μέσα στους θάμνους ένα ορτύκι.
Για ν΄ αγαπήσεις τη ζωή
είπε ο στρατιώτης
φτάνει κι ένα κομμάτι τυρί.
3.
Δίχως να λογαριάσουμε
τα καινούργια, κίτρινα, φρεσκοτυπωμένα βιβλία,
τ΄ αυτοκίνητα, τις μύγες, τα φυτά,
τα βουνά στο σούρουπο, τις πολιτείες πού δε γνωρίσαμε
τους άντρες, τις γυναίκες.
ΑΛΛΑΓΗ ΤΡΟΧΟΥ
Κάθομαι στην άκρη του δρόμου.
Ο οδηγός αλλάζει τον τροχό.
Δε μου ΄δωσε χαρά ο τόπος πού έμενα.
Δε μου δίνει χαρά ο τόπος πού πάω.
Τότε γιατί κοιτάω την αλλαγή του τροχού
μ΄ αδημονία;
ΣΙΔΕΡΑ
Απόψε στ΄ όνειρό μου
είδα μια μεγάλη φουρτούνα.
Τράνταξε την οικοδομή
και ξήλωσε
τη σκαλωσιά
τη σιδερένια.
Μα ότι ήταν από ξύλο
λύγισε και κρατήθηκε.
�
Οι εθελοντές φρουροί
Με τα λογοτεχνικά μου έργα
απόχτησα μερικούς εθελοντές φρουρούς
που με προστατεύουν
σ΄ αυτή την πόλη των συναλλαγών.
Ακριβά σπίτια και σπίτια μ΄ εξωτική θωριά
μου απαγορεύονται.
Ορισμένα άτομα
μπορώ να τα συναντήσω μονάχα σαν αποδείξω
ότι έχω δουλειά μαζί τους.
Να τα καλέσω στο τραπέζι μου
απαγορεύεται.
Σαν τους είπα ότι θέλω ν΄ αγοράσω ένα τραπέζι περίτεχνα δουλεμένο
τους άκουσα να γελάνε.
Αν ήθελα ν΄ αγοράσω ένα παντελόνι
Ξέρω ότι θα μούλεγαν:
Δε σου φτάνει αυτό που έχεις;
Έτσι με προστατεύουν σ΄ αυτή την πόλη
για να μπορούν να λένε ότι ξέρουν κάποιον
που δεν πουλιέται.
Ξημέρωμα
Δεν είναι τυχαίο
που κάθε καινούργια μέρα
ξημερώνει με το λάλημα του πετεινού
που μαρτυράει από παλιά
μια προδοσία.
�
Aδυναμίες
Εσύ δεν είχες καμία
εγώ είχα μία
αγαπούσα.
�
Χαρούμενη εικόνα
Το παιδί έρχεται τρεχάτο
Μάνα δέσε μου την ποδιά
Η μάνα δένει την ποδιά.
�
Οι φίλοι
Εμένα τον θεατρικό συγγραφέα,
ο πόλεμος με χώρισε απ΄ τον φίλο μου
το σκηνογράφο.
Οι πολιτείες που δουλέψαμε
δεν υπάρχουν πια.
Όταν διαβαίνω από πολιτείες
που υπάρχουν ακόμα
λέω κάποτε:
εκείνο το γαλάζιο κομμάτι ύφασμα
ο φίλος μου θα το τοποθετούσε καλύτερα.
�
Εγώ που επέζησα
Το ξέρω βέβαια : τυχαία μονάχα
επέζησα απ΄ όλους τους φίλους.
Μα απόψε στ΄ όνειρό μου
άκουσα τους φίλους να λένε για μένα :
Οι δυνατοί επιζούν
Και μίσησα τον εαυτό μου.
ΕΡΩΤΗΜΑ
Πώς θα οικοδομηθεί ή μεγάλη τάξη
δίχως τη σοφία των μαζών;
Αυτοί πού δεν ακούνε συμβουλές
δεν μπορούν να βρουν το δρόμο
για τους πολλούς.
Εσείς οι μεγάλοι δάσκαλοι,
ν΄ ακούτε όταν μιλάτε!
ΔΕ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΙ ΤΑΦΟΠΕΤΡΑ
Εγώ δε χρειάζομαι ταφόπετρα,
αν όμως εσείς χρειάζεστε για μένα
πάνω της θα ήθελα να γράφονταν τούτο:
Έκανε προτάσεις. Εμείς
τις δεχτήκαμε.
Με μια τέτοια γραφή
θα είχαμε όλοι
τιμηθεί.